Ieder jaar proberen in Nederland zo'n dertigduizend mensen zich van het leven te beroven. Bij vijftienhonderd mensen slaagt die poging. Dat zijn bijna dertig zelfdodingen per week. In de eerste helft van zijn boek Door eigen hand heeft Joost Zwagerman een aantal van zijn erudiete artikelen en essays over dit controversiële onderwerp opgenomen. Zwagerman concentreert zich voornamelijk op vragen als: Hoe 'vrij' is de kandidaat-zelfmoordenaar in zijn keuze? Hoe ver kunnen dierbaren gaan in mogelijke preventie? Waarom noemden zoveel vrienden van Herman Brood zijn sprong van het Hiltonhotel een heldendaad? Waarom beroven kinderen van zelfmoordenaars zich vele keren meer dan het gemiddelde van het leven? Zwagerman kiest hierbij steevast voor het perspectief van de nabestaanden, van degenen die achterblijven als de zelfmoordenaar zijn of haar lot definitief heeft voltrokken. In tegenstelling tot de 'natuurlijke' dood, waar de nabestaande nog troost kan vinden in de gedachte dat 'het leven nu eenmaal eindig is', komen bij de zelfverkozen dood totaal andere gevoelens naar boven zoals onmacht, schuldgevoel en onbegrip.

Daarnaast heeft Zwagerman indringende gesprekken met vijf collega-schrijvers opgenomen: Arthur Japin, Renate Dorrestein, Jeroen Brouwers, Heleen van Royen en Wouter van Oorschot. Allen werden zij getroffen door een zelfmoord in hun nabije omgeving: Japin en Van Royen verloren hun vaders door zelfmoord, Dorrestein haar zus, Van Oorschot zijn oudere broer en Brouwers zijn ex-geliefde en enkele vrienden uit de Vlaamse literatuur. In de interviews komen we te weten dat Arthur Japin geen traan gelaten heeft toen zijn vader er een eind aan maakte. Renate Dorrestein, daarentegen, lijdt nog steeds onder de fatale sprong van haar jongste zusje. Dat Zwagerman weinig begrip kan opbrengen voor kandidaat-zelfmoordenaars blijkt uit zijn hoofdstuk 'Zelfmoord als handelswaar', waar hij vastbesloten tegen de opinie van Karin Spaink ingaat. Spaink, die aan de ziekte MS lijdt, pleit voor een zelfmoordpil die zonder recept bij de apotheek verkrijgbaar zou moeten zijn. Jammergenoeg is Zwagerman de directe confrontatie met Spaink niet aangegaan in een gesprek. Het zou dit hoofdstuk überhaupt informatiever en ietwat toleranter doen ogen. Desalniettemin levert Zwagerman met Door eigen hand een aangrijpend en uiterst helder geschreven werkstuk af, dat je niet zomaar naast je neerlegt. [Nicolas Verscheure]

In hoeverre mag je begrip hebben voor iemand die het leven als een hel ervaart en kiest voor zelfmoord? Moeten we niet uit alle macht andermans zelfmoord voorkomen? Dit zijn enkele vragen die de auteur stelt in dit boek, waarin hij relevante artikelen en essays van zijn hand bijeen heeft gebracht. De ervaring als nabestaande blijft je leven lang met je meegaan en is blijvend van invloed op de manier waarop je voortaan de wereld, de medemens en jezelf ervaart. Gesprekken met vijf auteurs die tot de groep nabestaanden behoren, bevestigen dit oordeel: Bert Japin (vader), Jeroen Brouwers (vriend), Renate Dorrestein (zus), Wouter van Oorschot (broer) en Helen van Royen (vader). Indertijd keerde Zwagerman zich fel tegen de manier waarop Herman Brood voor de dood koos. Ter sprake komen ook de zelfmoord van zijn eigen vader en een vriend. Zelfmoord is een kwaad is zijn conclusie. Een zelfmoordenaar verdient geen begrip. Hij neemt het op voor de nabestaanden en citeert daarbij uitvoerig uit heel de wereldliteratuur. Hij keert zich fel tegen de reactie van de zelfmoordlobbyiste Karin Spaink. De auteur maakte in 2015 een einde aan zijn leven. Zesde, gewijzigde druk, aangevuld met nieuwe essays en een voorwoord van zijn weduwe.*